Test: Buty Altra Men's Lone Peak 4.0

W ciągu ostatnich 5 lat przeszłam ponad 20 000 km. Znakomitą większość tego dystansu w butach Altra Lone Peak. Zużyłam 12 par (3x2.0, 4x2.5, 3x3.5, 2x4.0). Do tego jedną parę Lone Peak Mid i jedną Parę Superiorów. Kto da więcej? :-)

Od tego roku Altra nie zmienia modeli już tak często i 4.0 wciąż są w ofercie (na zdjęciu niebieskie, w środku), zatem myślę, że to najlepszy moment na recenzję.

Testowane egzemplarze mają:

Przebieg: 1600 km i 1350 km
Waga pary: 594 g
Rozmiar: 42

 

Lone Peaki to wyjątkowe buty. Altry to terenowe buty biegowe, tzw. trailowe, czyli do biegania po szlakach, jednak to nie biegacze są ich głównymi użytkownikami. Na przestrzeni ostatnich kilku lat stały się wizytówką długodystansowców. Na szlakach ma je na sobie nawet do 80% wędrowców (zależnie od szlaku). Według śladów ich podeszw można nawigować w terenie, autentycznie. Na pustyniach CDT ani na śniegach PCT nie musiałam wyjmować telefonu żeby znaleźć ślad.

Trafiłam na te buty szukając dla siebie ratunku - w 2015 roku przygotowywałam się do swojego pierwszego thru-hike'u Te Araroa w Nowej Zelandii, ale miałam problem: nie byłam w stanie chodzić na dłuższe dystanse w żadnych butach które miałam. Nie był to dylemat typu "niskie czy wysokie", bo od dawna po górach chodziłam wyłącznie w butach do biegania i było dla mnie oczywiste, że tak pozostanie, jednak ze wszystkimi, jakie użytkowałam było coś nie tak, a powracające kontuzje nie dawały spokoju. Długie poszukiwania naprowadziły mnie na egzemplarz, który pasował idealnie do mojej koncepcji ideału. Altra Lone Peak.

Charakterystyka

Powody, dla których wybrałam właśnie Lone Peaki są nadal aktualne:

Zero drop - podeszwa jest takiej samej grubości na całej powierzchni, pięta nie jest podniesiona - to sprawia, że stopy, kolana, biodra, kręgosłup i wszystko jest ułożone fizjologicznie, a buty w żaden sposób tego naturalnego, a zatem najzdrowszego układu nie modyfikują. Każdy milimetr pod piętą zwiększa obciążenie kolan, dla kogoś kto już ma z nimi kłopoty, tak jak ja, oznacza to ból.

Amortyzacja - moje poprzednie buty miały za mało pianki albo piankę zbyt twardą, zwłaszcza pod palcami. Długie dystanse oznaczają większe zmęczenie i mniej czasu na regenerację, wędrówka nie może oznaczać obitych stóp

Szerokość butów, a także ich kształt pozbawiony nienaturalnego czuba, a pozwalający zmieścić wszystkie palce bez kompresji pozwala na naturalny ruch i ogranicza powstawanie pęcherzy i otarć

Lone Peaki są neutralne - brak wsparcia łuku stopy (model 3.0 miał je), żadnych zmian pronacji/supinacji - pozwalały stopom działać tak jak były do tego przyzwyczajone, co na dłuższą metę okazuje się jedynym sposobem uniknięcia kontuzji (zmiana mechaniki stopy w żadnym wypadku nie może następować w trakcie wędrówki, możemy się tym zająć po sezonie).

Zanim znalazłam Altry używałam butów La Sportiva Bushido, bardziej klasycznych butach trailowych z 6-milimetrowym dropem, który pomnażał problemy z kolanami i powodował shin splinty. W palcach występowało zwężenie, wymagające skompresowania stopy. Zamiana była niesamowitym doświadczeniem - mogłam chodzić bez bólu, mogłam chodzić daleko.

Wygoda i amortyzacja

O niesamowitej wygodzie Lone Peaków decyduje omówiony wyżej fizjologiczny kształt, ale też dobra amortyzacja. Większość butów typu zero drop to buty minimalistyczne, o bardzo skąpej warstwie amortyzującej pianki. Pianka jest długodystansowcom bardzo potrzebna, bo minimalizuje skutki przeciążenia. W ofercie Altry znajdują się mniej (Superior) i bardziej (Olympus) amortyzowane modele, Lone Peak to złoty środek posiadający 25 mm pianki.

To, że Altry są szerokie nie znaczy, że pasują tylko na szerokie stopy. To mit, że buty do wędrowania muszą być dopasowane. Przeciwnie, powinny zostawiać swobodę ruchu i być dopasowane przede wszystkim w śródstopiu - w miejscu, w którym nie mamy żadnych stawów. Odpowiednio zawiązane będą trzymać się stopy.

Pięta w Lone Peakach 4.0 jest neutralnie ukształtowana, lekko ją obejmuje, ale nie wbija się w ścięgno Achillesa. Ten element był często przez Altrę zmieniany, nie zawsze z dobrym skutkiem (wersja 3.0 była bardzo zaokrąglona i uciskała ścięgno u osób nie posiadających "haczącej" pięty, m.in. u mnie). Materiał wyściółki jest miękki i śliski, więc mimo że buty wiążę luźno tak żeby pięta trochę się ruszała, nie wyciera się.

W sznurówkach widać poprawę w stosunku do poprzednich edycji. Nie są bardzo śliskie, nie są za długie (2.0) ani za krótkie (3.5). Wiążę je zawsze na podwójny węzeł, bo przy pojedynczym każde sznurówki się rozwiązują. Stosuję też specjalną metodę sznurowania, która polega na tym, żeby z ostatniego oczka cofnąć się do przedostatniego i tam zrobić końcowy węzeł. Dzięki temu unikam ściskania sznurówkami ścięgna prostownika długiego palców - to tutaj często pojawia się ból związany z przeciążeniem tego ścięgna i z objawiającym się wyżej w łydce tzw. shin splintem.

Elementem charakterystycznym jest bardzo wygodny w użyciu Gaiter Trap, wszyty na stałe rzep, do którego przyczepia się biegowe ochraniacze. Zwykle do ochraniaczy dołączone są rzepy, które się do butów przykleja, ale klej nie trzyma nigdy długo. W Altrach jest przyszyty. Jeśli nie chcemy go używać możemy go zasłonić klapą.

Męskie czy damskie

Lone Peaki występują w dwóch wersjach: damskiej i męskiej. Różnią się one wymiarami i warto dwa razy zastanowić się przed zakupem. Niniejszy test dotyczy wersji męskiej, na którą zdecydowałam się po negatywnych doświadczeniach z damską. Które będą dla Was odpowiednie zależy od kształtu Waszej stopy. Męskie mają z przodu miejsce na 5 rozłożonych swobodnie palców, a cały but jest wyraźnie najszerszy w palcach. Damskie są skrojone bardziej prosto, nie na trójkątną stopę i brakuje w nich miejsca na 5-ty palec (są wyraźnie węższe o kilka mm). Poza tym niczym się nie różnią (poza kolorami).

Jeszcze niedawno trudno było dostać mniejsze rozmiary męskie, lecz obecnie występują one w rozmiarach od 40 do 50, natomiast damskie od 37 do 43.

 Dobór rozmiaru

Rozmiar Altr często wydaje się inny niż w tradycyjnych butach, w których jesteśmy przyzwyczajeni wybierać większy, dłuższy rozmiar w poszukiwaniu szerszego, a pusty "nos" zostaje pusty. W szerokich altrach możemy wykorzystać całą przestrzeń przodu buta, pamiętajmy jednak o pozostawieniu marginesu z przodu. Buty powinny być dłuższe o ok. 1,5 cm, ja mam 2 cm luzu. Na początku może się to wydawać dziwne, ale przyzwyczaicie się i już nie będziecie mogli zrozumieć jak mogliście chodzić w czymś za ciasnym.

To uwagi zwłaszcza dla kobiet, które nagminnie noszą za małe obuwie. Panie buty miejskie wybierają na styk, w myśl narzuconej nam kulturowo zasady, że mały rozmiar stopy jest wyznacznikiem naszej urody. Bywa, że po moich pokazach przychodzą dziewczyny i mówią "rany, jakie ty masz wielkie stopy". Nie, nie mam wielkich stóp - nie noszę za małych butów. Dla przykładu obecnie moja stopa ma rozmiar 38 (24 cm), miejskie buty zakładam 39, Altry noszę 42.

Mężczyźni do miasta nie noszą aż tak dopasowanych butów, więc u nich różnica będzie mniejsza. Jaka zależy też od kształtu stopy - wąska nie będzie wypełniała buta tak dobrze, więc może się okazać, że potrzebujecie nieco mniejszego rozmiaru. Mierząc pamiętajcie, że żaden z palców nie może dotknąć czubka buta w trakcie schodzenia, a więc kiedy dociskacie nogę do wiązania sznurówek. 

Schnięcie i oddychalność

Materiał, z którego szyto Lone Peaki zmieniał się w każdym roczniku. Występujący obecnie gęsty nylon jest najlepszy z dotychczasowych materiałów. Jest cienki, schnie bardzo szybko (w odpowiednich warunkach, w słońcu i na wietrze buty schną 3 godziny), ale też nie przepuszcza piasku ani pyłu w zbyt dużej ilości (2,0 miały rzadką siatkę, przez którą pył dostawał się do wnętrza buta - vide pęcherze na CDT). Dzięki temu, że materiał nie jest mięsisty nie ma problemu z chłonięciem lodowatej wody i wielogodzinnym zimnym kompresem (ten problem występował w wersjach 3.0 i 3,5). 

Nigdy nie próbowałam Altr prać, płuczą się same przy pokonywaniu strumieni. Bród nie wżera się mocno w materiał, można je przetrzepać. Czasem płuczę wkładki.

Przyczepność

Podeszwa wykonana jest z gumy MaxTrax, zaopatrzona w bieżnik Trail Claw, co przekłada się na to, że jest to dość przyczepna, miękka guma, z wieloma wypustkami mającymi zapewnić przyczepność w błocie itp.

Przyczepność starszych modeli Lone Peaków pozostawiała wiele do życzenia, jednak od serii 3.0 aż po obecne 4.0 jest dużo lepiej. Buty trzymają dość dobrze nawet na śliskich skałach, dzięki grubym wypustkom także bardzo dobrze w śniegu (często darowuję sobie zakładanie raczków). Nie radzą sobie na lodzie i śliskich korzeniach. Znam bardziej przyczepne buty, np. wiele modelów La Sportivy, jednak Altry zapewniają tak dobre czucie terenu, że przyczepność odchodzi na drugi plan. Czuję wyraźną poprawę w stosunku do poprzednich wersji, które na  śliskich skałach ani śniegu nie trzymały, więc uważam że jest zupełnie dobrze.
Altra chwali się specjalną podeszwą, ale prawda jest taka, że nie wyróżnia się ona jakoś specjalnie. Wielbiciele przyczepnych podeszw  biegowych mogą być rozczarowani, z kolei z butami trekkingowymi czy szczególnie podejściówkami nie ma porównania. Pozwolę sobie wyrazić pogląd, że nawet najgorsza podeszwa w butach biegowych jest lepsza niż najlepsza w podejściówkach - twarde, trwałe gumy nie są przyczepne (nie mam tu bynajmniej na myśli twardości podeszwy).

Czucie podłoża i amortyzacja

Czucie podłoża w pełni rekompensuje drobne braki w przyczepności. Początkowe uczucie stąpania w chmurach szybko mija wraz ze zbijaniem się pianki w śródpodeszwie, to jest sporą wadą, ale z drugiej strony szybko uzyskujemy dobre czucie podłoża. Wersja 3.0 wbrew zapewnieniom producenta o braku zmian w tym względzie była bardziej pluszowa i wielu osobom, w tym mnie, to przeszkadzało. W butach przesadnie amortyzowanych jest prawie jak w trekkingowych - żeby wiedzieć po czym stąpamy musimy cały czas patrzeć pod nogi. W 4.0 jest idealny kompromis, czuć kamienie itd., ale nic się boleśnie nie wbija w podeszwę. Lone Peaki są zaopatrzone w Stone Guard, czyli warstwę plastiku w śródpodeszwie, która nieco ją usztywnia i zapobiega bolesnym skutkom chodzenia po ostrych skałach. Nie potrafię stwierdzić czy to działa, pewnie trochę tak. W Altrach Superior taka wkładka była osobno i rzeczywiście była jakaś (ale niewielka) różnica.

Jestem lekką osobą, mój plecak także jest lekki. Cięższe osoby mogą inaczej te sprawy odczuwać, ale jest to kwestia przyzwyczajenia. Im więcej chodzi się w miękkich butach tym lepiej na różnorodną powierzchnię reagują nasze stopy. Podobnie jest z ich wyginaniem (osoby przestawiające się ze sztywnych butów z dużym dropem niemal na pewno będą miały problem z rozcięgnem podeszwowym, który z czasem minie).

W trudnym terenie

Wiele osób uważa, że niestabilne podłoże wymaga sztywnych, stabilnych butów - nic bardziej błędnego. Zmysł równowagi mamy w głowie; jest on połączony z nogami. Nie z butami. To nogami mamy czuć co się dzieje i w ułamku sekundy reagować. Niestabilna platforma sztywnego buta, który nagle przeważa na którąś stronę nie daje żadnej pewności. Dużo łatwiej jest stąpać po urozmaiconej powierzchni w miękkich butach z miękką podeszwą, która dostosowuje się do nierówności. Prócz tego niska cholewka pozwala używać stawu skokowego, który jest ruchomy na wielu płaszczyznach, a nie tylko jednej. W Altach bardzo wygodnie chodzi się i również biega po kamieniach, piarżyskach, skałach itp. Trzeba tylko nauczyć się to robić i wykorzystywać możliwości ciała, zamiast się usztywniać. Na śliskich trawach i osypującej się powierzchni trzeba iść na tarcie, pomagając sobie kijkami, przyczepność Lone Peaków uważam tutaj za wystarczającą.

Buty długodystansowe są zwykle w większym niż zwykle nosimy rozmiarze i to właśnie jest jedyną przeszkodą do noszenia tych samych w których chodzimy w łatwiejszym terenie także w teren skalisty, wymagający wspinaczki. Po prostu w miejscu, gdzie powinniśmy poczuć palcami ścianę mamy jeszcze puste miejsce. Buty są jednak miękkie i zamiast zaczepiać możemy wygiąć czub i mimo wszystko stanąć na krawędzi. Oczywiście wielokrotnie musiałam tak robić, np. obchodząc łaty śnieżne poza szlakiem itp. Dla jednych będzie to łatwiejsze, dla innych trudniejsze - musicie sami sprawdzić.

W warunkach zimowych

Nie chodzi tu o prawdziwą zimę z niskimi temperaturami i dużą ilością świeżego śniegu - to nie są warunki na trampki. Ale już wiosenny, stary śnieg albo pierwszy jesienny jak najbardziej da się przeżyć w Altrach. Długodystansowcy nie mają wyboru - warunki bywają różne i czasem trzeba się do nich nagiąć.

Lone Peaki doskonale współpracują z tzw. raczkami, czyli gumowymi nakładkami zaopatrzonymi w kolce. Dzięki nim można pokonywać strome zalodzone odcinki i chodzić po śliskim, twardym śniegu. Zakładam je też na roztopowe błoto. Choć zakładanie pełnoprawnych raków na buty do biegania uchodzi za niebezpieczne w praktyce często się tak robi (o ile łącznik jest elastyczny powinno działać).

Żeby poprawić termikę zakładam wodoodporne skarpetki. Niestety, mroźne noce sprawiają, że mokre Altry zamarzają i zakładanie ich rano jest nieprzyjemne.

Wytrzymałość

Osobiście nie miałam z tym większych problemów, ale wytrzymałość nie należy do mocnych stron tego modelu. Zależy to jednak od sposobu chodzenia użytkownika, a także jego wagi (i wagi plecaka).

Pianka odpowiadająca za dobrą amortyzację Lone Peaków zbija się niestety szybko. Po kilku dniach znika efekt "nowych" butów, po 300 km są już trochę wyklepane, ale ten stan rzeczy utrzymuje się potem bardzo długo. U mnie dopiero po 1000 km są mocno wybite, a po jakichś 1200 doły w śródpodeszwie są już znaczące. Kontynuowanie użytkowania jest na własną odpowiedzialność - nie jest to zdrowe, zdeptane buty należy wymieniać, ale ponieważ jest to związane z pewnymi kosztami, staram się przeciągać moment wymiany.

Rzeczą, która mnie do wymiany mobilizuje jest pojawienie się tzw. dropu negatywnego, czyli zbicie się pianki pod piętą tak bardzo, że pięta znajduje się poniżej palców. Taki układ doprowadza do przeciążenia ścięgna Achillesa.

Żywot butów z negatywnym dropem można jednak przedłużyć - potrzeba matką wynalazków. Pod pięty, pod wkładkami, wkładam złożony papier (w tym przypadku zużyte mapy), tak żeby było go kilka warstw grubych razem na milimetr czy dwa. Nie chodzę w takim zestawie długo, ale te 200-300 km do następnej poczty dają radę.

Podeszwa ściera się dość powoli, na zdjęciu porównanie pary z przebiegiem 1600 km i nowej. Bolce wciąż nie zdarły się do zera, ale buty były już śliskie. Miejsce zdarcia zależy od Waszego sposobu chodzenia, u mnie jest to pod nasadą palców i na pięcie.

Wielu użytkowników Altr narzeka na słabą wytrzymałość materiały zewnętrznego, u niektórych szybciej też zdzierają się boki butów (to ostatnie na skutek kopania w kamienie). Sama widziałam takie egzemplarze z dużymi dziurami w materiale. Trudno powiedzieć czemu tak się dzieje, zwłaszcza na takim szlaku jak PCT, gdzie nie ma darcia przez chaszcze. Miałam dziury w modelach 2.0 i 2.5, natomiast ani w 3.5 ani w opisywanych 4.0 żadnych uszkodzeń mechanicznych materiału nie doświadczyłam. Materiał okazał się wręcz najbardziej odporną częścią tych butów.

Coś co następowało we wszystkich 12 parach moich Lone Peaków to odrywanie się wywiniętej części podeszwy, chroniącej przed uderzeniami. Ewidentna wada, z którą Altra nie umie sobie poradzić. Rozdarcie nigdy nie postępowało, ale często zaczepiałam o wystające korzenie itp., co raz doprowadziło do tego, że rozbiłam sobie kolano.

Wkładki Lone Peaków nie mają żadnych cech szczególnych. Nie są ani cienkie, ani zbyt mięsiste. Podobnie jak buty są neutralne i mają zero drop, zatem nie zmieniają nic w położeniu stopy - na tym przede wszystkim mi zależy. Szybko się zbijają, z czasem zdziera się też wierzchni materiał. Bywa, że wymieniam wkładki w połowie użytkowania pary butów. Nie przywiązuję zbytniej wagi do wkładek, mają one tylko zwiększać nieco amortyzację. W poprzednim modelu wkładki bardzo się ślizgały, jeżeli buty były mokre, na szczęście ten problem został wyeliminowany w modelu 4.0.

Wymiana na nowe następuje u mnie planowo, tak jak wspominałam co 1000 mil, czyli 1600 km. Wiele osób wymienia co 500 mil (800 km), ale uważam, że nie trzeba tak często. 1200 km to rozsądny kompromis.

Podsumowanie

Bez Lone Peaków żaden z moich długich dystansów nie doszedłby do skutku. Nie są idealne, parę rzeczy można byłoby zmienić - dodać lepsze wkładki, poprawić przyczepność i usunąć problem z odrywaniem się wywiniętej części podeszwy. Tak jak jest, jest jednak bardzo dobrze, buty mają wszystkie cechy, których poszukiwałam ja i wciąż powiększające się rzesze innych długodystansowców. Zbliża się już kolejny sezon wędrówkowy i nie mam wątpliwości, że rozpocznę go w kolejnej parze Altra Lone Peak 4.0.